Η Αττική είχε προαστιακό σιδηρόδρομο πριν από 129 χρόνια! Το περίφημο «Θηρίο» ένωνε Κηφισιά με Λαύριο

Το Θηρίο στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου.Πουλιδης 1925 

Ο σιδηρόδρομος της Κηφισιάς λειτούργησε για πρώτη φορά το 1885. Η γραμμή που έφτανε από την Αθήνα στην Κηφισιά και από εκεί στο Λαύριο, ήταν η δεύτερη σιδηροδρομική γραμμή των Αθηνών. Λίγα χρόνια νωρίτερα είχε λειτουργήσει η πρώτη, που ένωνε την Αθήνα με τον Πειραιά. Τα εγκαίνια της γραμμής της Κηφισιάς πραγματοποιήθηκαν στις 4 Φεβρουαρίου του 1885. Ήταν Καθαρά Δευτέρα και οι Αθηναίοι έσπευσαν να χρησιμοποιήσουν το καινούριο τρένο που θα τους μετέφερε στον καλύτερο τόπου παραθερισμού της εποχής, την Κηφισιά. Η προσέλευση ήταν τόσο μεγάλη που η υπεύθυνη εταιρία σταμάτησε εκείνη την ημέρα να εκδίδει εισιτήρια από τις 2 το μεσημέρι.

Το Θηρίο στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου.1925 Το Θηρίο στην οδό 3ης Σεπτεμβρίου (1925). (Αρχείο: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο)

Η διαδρομή από το σταθμό της Αττικής μέχρι την Κηφισιά διαρκούσε μισή ώρα, χρόνος ρεκόρ για την εποχή, καθώς δεν υπήρχαν αυτοκίνητα και ο κόσμος χρειαζόταν πολύ ώρα για να φτάσει στην «εξοχή» με άμαξες. Οι επιβάτες χρειάζονταν άλλη μισή ώρα για να φτάσουν στον σταθμό της Αττικής με ιπποκίνητα λεωφορεία, μισθωμένα από την εταιρία «Σιδηρόδρομοι Αττικής». Η διαδρομή που σήμερα γίνεται ανάμεσα από πολυκατοικίες, τότε ήταν παραδεισένια. Το τρένο περνούσε μέσα από δέντρα και οι επιβάτες είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν τη θέα των βουνών του λεκανοπεδίου. Την επόμενη ημέρα των εγκαινίων, οι εφημερίδες αφιέρωσαν εκτενή ρεπορτάζ για τη λειτουργία της νέας σιδηροδρομικής γραμμής. Η «Εφημερίς» έγραψε: «Η αμαξοστοιχία διήρχετο δια μέσου κατάφυτου κοιλάδος, ην περιέκλεινεν εντεύθεν μεν ο Υμηττός και το Πεντελικόν, εκείθεν δε η Πάρνης επί των κορφών της οποίας ελαύκαζεν η χιών»

Το "θηρίο" μέσα σε χιονισμένο τοπίο

Αντίστοιχου κάλους ήταν και ο σταθμός της Κηφισιάς. Βρισκόταν μέσα στο πράσινο και διέθετε φανάρια που φώτιζαν στο σκοτάδι, γεγονός σπάνιο για την εποχή. Το τρένο που μετέφερε τους παραθεριστές της Κηφισιάς ονομάστηκε «Θηρίο». Ήταν ατμοκίνητο και κατασκευάστηκε στο Βέλγιο. Μπορούσε να σύρει μέχρι 12 βαγόνια που χωρούσαν έως 300 επιβάτες και έτρεχε με ταχύτητα 40 χιλιομέτρων. Πήρε αυτό το όνομα γιατί παρά τις δυσκολίες κατάφερνε να μεταφέρει τους Αθηναίους στην εξοχή. Η μηχανή του «λαχάνιαζε» και τα βαγόνια έβγαζαν μαύρους καπνούς που ενίσχυαν ακόμα περισσότερο την όψη του «θηρίου».

Ο σταθμός της Κηφισιάς βρισκόταν μέσα στο πράσινο. 

Από το 1901 η εταιρία «Σιδηρόδρομοι Αττικής» ανέλαβαν να αναβαθμίσουν την Κηφισιά και ορισμένα άλλα σημεία από τα οποία περνούσε το τρένο. Ήταν το αντάλλαγμα για την αποκλειστική εκμετάλλευση της σιδηροδρομικής γραμμής. Έτσι δημιουργήθηκε το άλσος Κηφισιάς, που ένωνε τον σταθμό με την πλατεία του Πλατάνου. Στο άλσος φυτεύτηκαν πολλά δέντρα και καλλωπιστικά λουλούδια και άρχισε να λειτουργεί και ζαχαροπλαστείο, το οποίο επισκέπτονταν συχνά ο Βενιζέλος και ο Βασιλιάς. Μέχρι το τέλος της λειτουργίας του «θηρίου», το Άλσος ήταν το σημείο αναφοράς των Αθηναίων ειδικά για τα καλοκαιρινά απογεύματα. 

Η αφετηρία του Λαυριακού σιδηρόδρομου (1920).Το Θηρίο έκανε τέρμα στην πλατεία Λαυρίου στην Αθήνα. Αρχείο «Η Αθήνα μέσα στο χρόνο». 

 Η τελευταία διαδρομή. Κάποιοι πανηγύριζαν.

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το Θηρίο της Κηφισιάς έδειχνε γερασμένο. Είχε περάσει η τεράστια δοκιμασία και έκαιγε όποια καύσιμη ύλη ήταν διαθέσιμη. Ξύλα, λιγνίτη, ξυλοκάρβουνα. Ολοκλήρωνε τη διαδρομή με δυσκολία και αρκετές φορές έβγαζε ακόμα και σπίθες. Οι καπνοί ήταν τόσο πυκνοί που πολλοί επιβάτες αποβιβάζονταν έχοντας μουντζούρα στα πρόσωπά τους. Η ηλεκτροκίνηση και τα αυτοκίνητα το ξεπερνούσαν πλέον σε ανέσεις και ταχύτητα και φαινόταν ξεπερασμένο. Λέγεται μάλιστα ότι είχε γίνει τόσο αργό, που οι Αθηναίοι οργάνωναν αγώνες στους οποίους παράβγαιναν με τα βαγόνια καβάλα στα άλογά τους. Το τελευταίο δρομολόγιο του πρώτου τρένου της Κηφισιάς πραγματοποιήθηκε στις 8 Αυγούστου του 1938. Ήταν τέτοιο το κλίμα που είχε καλλιεργηθεί εκείνη την εποχή, ώστε κάποιοι έστησαν γλέντι στην Κηφισιά για να γιορτάσουν την τελευταία διαδρομή κολλώντας ακόμα και κηδειόχαρτα στις κολώνες! Ήταν το τέλος μιας ρομαντικής εποχής. Τότε που η Κηφισιά ήταν ο αγαπημένος τόπος παραθερισμού μικρών και μεγάλων και η τσιμεντένια ζούγκλα της Αθήνας ήταν ακόμα επιστημονική φαντασία. Φυσικά μαζί με τη σιδηροδρομική γραμμή, χάθηκε μια μοναδική ευκαιρία η Αθήνα να έχει φθηνό και αποτελεσματικό δίκτυο μαζικής μεταφοράς.

Με πληροφορίες από το βιβλίο «Κηφισιά . Όψεις της ιστορίας της πόλης και του Δήμου», έκδοση του Δήμου Κηφισιάς 2005, συγγραφείς Δρ.Ανδρέας Καστάνης, Δρ Βιβή Βασιλοπούλου...